4320 Precies formuleren
Het vraagt veel concentratie en energie om je gedachten nauwkeurig in woorden te vatten. Maar precisie loont. Daarvan vind je hier [modal text=”voorbeelden.” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
| vage formulering | precieze formulering |
| Hoe zorgde hij er voor dat zijn schilderijen kopers vonden? | Met welke
bereikte hij dat zijn schilderijen kopers vonden? |
| Het eerste hoofdstuk kijkt naar de theorie. | Het eerste hoofdstuk
de theorie. |
| De ontwikkeling van de volkenkundige musea kwam door de toenemende Nederlandse handelscontacten overzee. | De ontwikkeling van volkenkundige musea
de opkomende Nederlandse handelscontacten overzee. |
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
Precies formuleren betekent ook dat je niet tevreden kan zijn met vage aanduidingen als de romantiek kwam op, onder invloed van de renaissance, en door de tijdgeest. De geschiedenis wordt gemaakt door mensen die dingen doen. [modal text=”Voorbeelden” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
|
vage aanduiding |
meer feitelijke formulering |
| de romantiek kwam op | in vele landen waren schilders en dichters die |
| onder invloed van de renaissance | doordat de machthebbers in de stadstaten elkaar beconcurreerden |
| door de tijdgeest | in alle lagen van de bevolking was er |
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[collapsibles]
[collapse title=”4321 De verleden tijd: grammatica”]
In academische teksten die betrekking hebben op de geschiedenis, beschrijf je het verleden altijd in de verleden tijd. In een tekst over geschiedenis kiest je als auteur een bepaald punt in de tijd van waaruit je de gebeurtenissen beschrijft. Het Nederlands heeft een rijkdom aan onvoltooid en voltooide verleden tijden en verleden toekomende tijden, waarmee je zeer precies de geschiedenis kunt beschrijven.
Maar: voor iets wat te zien is op een schilderij of te lezen in een boek, gebruik je de tegenwoordige tijd, zelfs als het schilderij of het boek lang geleden gemaakt is. Het staat er immers nu.
- Het schilderij werd gemaakt in 1673. Op het doek staan twee figuren.
- Op het vroegste zelfportret van Rembrandt zien we al zijn fascinatie voor dit thema.
- In 1995 publiceerde hij een omvangrijk boek. Daarin zingt hij de lof van de natuur.
Je kan twisten over het laatste voorbeeld, maar de meeste redacties vinden deze oplossing goed.
[modal text=”Voorbeeld diverse verleden tijden” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[/collapse]
[collapse title=”4322 De verleden tijd: woordkeus”]
Je stemt je woordkeus af op de historische situatie. Woorden als fan, promoten en impact zijn opvallend modern en vallen veelal uit de toon in teksten over het verleden.
[modal text=”Voorbeelden en alternatieven” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
| a-historisch | historisch |
| Huygens was een fan van Rembrandt. | Huygens prees Rembrandts talent uitvoerig. |
| Vasari promootte de tekenkunst als basis van de visuele kunsten. | Vasari onderstreepte het belang van de tekenkunst als basis van de visuele kunsten. |
| Dürer legde in zijn gravure uit 1514 mogelijk de focus op de theoretische kennis van de kunstenaar. | Dürer legde in zijn gravure uit 1514 mogelijk de nadruk op de theoretische kennis van de kunstenaar. |
| Picasso’s kubistische experimenten hadden direct grote impact. | Picasso’s kubistische experimenten hadden direct grote invloed. |
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[/collapse]
[collapse title=”4323 De eigen tijd: woordkeus”]
Voor het beschrijven van het huidige heden en het heden in het verleden zijn specifieke begrippen. Vooral het gebruik van nu en hedendaags ligt gevoelig.
[modal text=”Uitleg over: nu, hedendaags, actueel, eigentijds, contemporain” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
| nu = heden, vandaag | Je kan dus niet schrijven:
Er verschenen nu artikelen over de Amsterdamse impressionisten en ook over Isaac Israels, die in 1900 werd uitgeroepen tot kunstenaar van de maand. |
| hedendaags = van de huidige tijd
Let op: je kan hedendaags dus niet gebruiken voor situaties in het verleden. |
Het Centraal Museum presenteert tegenwoordig zowel oude als hedendaagse kunst. |
| actueel = op het ogenblik bestaand
Let op: je kan actueel gebruiken voor zowel voor situaties in het verleden als voor situaties in het verleden. |
Anders dan een museum is een galerie doorgaans alleen geïnteresseerd in actuele kunst.
In zijn portretten uit de eerste decennia van de negentiende eeuw is invloed aanwijsbaar van de destijds actuele wetenschappelijke inzichten over fysiognomie. |
| eigentijds, contemporain = van de eigen tijd
Let op: je kan eigentijds en contemporain gebruiken zowel voor situaties in het heden, als voor situaties in het verleden.
|
Hélène Kröller-Müller verzamelde aan het begin van de twintigste eeuw zowel oude als eigentijdse [of: contemporaine] kunst.
Het Centraal Museum presenteert tegenwoordig zowel oude als contemporaine kunst. |
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[/collapse]
[collapse title=”4324 Beeldspraak en ander figuurlijk taalgebruik”]
In academische teksten kan je beeldspraak het beste zo veel mogelijk vermijden. Beeldspraak is immers altijd net niet een beschrijving van dat wat je eigenlijk wil zeggen. Met de meest gangbare vormen van beeldspaak loop je minder kans op misverstanden, maar een cliché is uiteraard ook geen goede keus. Bovendien werkt beeldspraak in geschreven teksten veel beeldender dan in spreektaal, waardoor er onbedoeld komische effecten kunnen ontstaan.
[modal text=”Voorbeelden van (te) beeldende beeldspraak, en alternatieven” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
| (te) beeldend | alternatief |
| Na de burgeroorlog sprongen de musea, academies en galerieën als paddenstoelen uit de grond. | Na de burgeroorlog nam het aantal musea, academies en galerieën snel toe. |
| Hij paste in het schilderij sterke kleurcontrasten toe, zodat de individuele voorwerpen goed uit de verf komen. | Hij paste in het schilderij sterke kleurcontrasten toe, zodat de individuele voorwerpen goed tot hun recht komen. |
| In 1977 kwam het Centre Pompidou om de hoek kijken. | In 1977 werd het Centre Pompidou geopend. |
| Hij was een grote meester. | Hij was een
meester. |
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[/collapse]
[collapse title=”4325 Afbeeldingen, tabellen, grafieken, getallen verduidelijken “]
Afbeeldingen, tabellen en grafieken spreken niet voor zich. De lezer kan alleen weten wat jij er in ziet als je dat vertelt.
Ook getallen, bedragen en percentages als zodanig zijn lege cijfers. Ze krijgen pas betekenis als je vertelt hoe je ze beoordeelt. Daarbij is exactheid tot achter de komma niet altijd verhelderend voor de lezer. Je kan als dat nodig is de exacte aantallen in een noot onderbrengen.
[modal text=”Voorbeelden van de betekenisvolle omschrijving van cijfers” content=”xclass=”btn btn-primary btn-lg”]
|
kale cijfers |
betekenisvolle aantallen |
| Het aandeel van de import uit Antwerpen bedroeg 31,2 %. | Het aandeel van de import uit Antwerpen bedroeg
|
| De bouwkosten beliepen f 922378,45. | De bouwkosten beliepen
|
[modal-footer]
[button type=”primary” link=”#” data=”dismiss,modal”]Dismiss[/button]
[/modal-footer]
[/modal]
[/collapse]
[collapse title=”4326 ‘Aanhalingstekens’/ streepjes (en haakjes)”]
Om je lezer maximale duidelijkheid te geven vermijd je woorden tussen aanhalingstekens, woorden gescheiden door streepjes, en passages tussen haakjes.
Een woord tussen aanhalingstekens vraagt van de lezer dat hij of zij er een andere betekenis aan geeft dan de gangbare. Wat wil je zeggen met de zin: Dit was bedoeld voor een ‘lekenpubliek’? Je kan daarom voor ‘lekenpubliek’ beter een woord kiezen waarmee je precies zegt wat je bedoelt.
Evenzo probeer je te vermijden dat je lezer moet raden wat je bedoelt met woorden gescheiden door streepjes, zoals: was/is. Bedoel je was én is, dan wel was óf is?
Als je de neiging voelt tekst tussen haakjes te zetten, kan je de volgende afweging maken. Is deze tekst echt belangrijk, dan gaat de formulering naar de lopende zin. Is de tekst eigenlijk niet belangrijk, dan kan de formulering weg of eventueel naar een noot.
[/collapse]
[/collapsibles]